Een bijzondere advertentie
Tijdens mijn zoektocht naar Idema’s in de historische kranten van de Koninklijke Bibliotheek stuitte ik op deze advertentie. Wie zijn het en hoe heten de babies? Het blauwe boek bracht uitkomst.
Het betreft twee dochters van Lambertus Idema (VIII-k) en Barbarijna Sophia Mulet. W.F. Idema is Wilhelmina Frederica, geboren op 28 december 1826 en S.P. Idema is Sophia Paulowna, geboren op 10 maart 1829. Deze twee zusters zijn getrouwd met twee broers Groothoff. Sophia Paulowna trouwt op 9 mei 1851 in Gorinchem met Frans Willem Groothoff en Wilhelmina Frederica stapt op 30 mei 1851 in Zuilichem (bij Zaltbommel) in het huwelijksbootje met Arnold Groothoff. Vader en moeder Idema zijn niet bij de huwelijken aanwezig; zij zijn al in 1840 en in 1831 overleden. De beide broers komen uit een bakkersgezin van 11 kinderen. Hun ouders zijn wel bij beide huwelijken. Vader Johannes Groothoff (geboren in Duisburgh aan de Rhijn) en moeder Jenneke Stapelkamp (geboren in Thiel).
We kijken eerst hoe het Arnold en Wilhelmina is vergaan.
Zij trouwen in Zaltbommel op 30 mei 1851. Arnold is dan zout-zieder. Het jaar daarop wordt op 20 april dochter Barbarijna Sophia geboren, vernoemd naar grootmoeder Idema.
In 1853 komt er weer een baby; Johanna Jenneke, geboren op 23 mei. En die zelfde dag krijgt dus ook Sophia Paulowna een baby: zij krijgt een zoon.
Het gaat niet goed met Johanna Jenneke; zij overlijdt 6 maanden later op 23 november 1853. En haar moeder wordt ook ziek; Wilhelmina Frederica Idema sterft 11 december 1853, slechts 27 jaar oud. In haar overlijdensakte staat Arnold te boek als koopman. Zij wonen dan in de Steigerstraat, wijk A in Zaltbommel. Arnold blijft dus achter met een dochtertje van anderhalf jaar. Moeilijk voor een man alleen; geen wonder dat hij op zoek gaat naar een vrouw. Hij vindt in Christina Wilhelmina van Roggen zijn tweede echtgenote. Arnold is dan winkelier. Het huwelijk, gesloten op 11 april 1856, vindt plaats in Nijmegen, waar de bruid geboren is (18 april 1831). Ook een nogal noodzakelijk huwelijk, lijkt het, want op 16 augustus 1856 wordt hun eerste kind al geboren genaamd Johan genaamd. In de jaren die volgen, worden tot 1870 nog zes kinderen geboren. In 1861 en 1862 zien we in aktes, dat Arnold sigarenfabrikant is, daarna gemeentebode. De enig overgebleven dochter van zijn eerste vrouw Wilhelmina Frederica, namelijk Barbarijna Sophia, overlijdt op 11 november 1862, ruim 10 jaar oud.
Arnold blijft met zijn gezin in Zaltbommel wonen, waar hij op 23 september 1883 overlijdt. Zijn vrouw verhuist daarna met twee nog thuis wonende kinderen naar Gouda.
Ondertussen bij Sophia en Frans Willem.
Sophia Paulowna Idema en Frans Willem Groothoff krijgen na hun huwelijk op 9 mei 1851 al een kind op 28 november 1851. Een dochter; Sophia Paulowna Barbarijna Jacoba, ook vernoemd naar haar oma Idema.
En dan op 23 mei 1853 bevalt zij evenals als haar zuster van een baby; een zoon Johann Lambertus genaamd. Johann verwijzend naar de afstamming van opa Groothoff en Lambertus naar grootvader Idema.
Johann krijgt nog een zusje op 7 maart 1855 genaamd Annetta Maria, maar dit kindje wordt niet oud. Al op 16 maart 1856 sterft zij. Of het door ziekte of door verdriet is, is niet bekend, maar moeder Sophia overleeft haar kind nog geen twee maanden. Op 14 mei 1856 komt zij te overlijden in haar huis in De Boschstraat wijk B in Zaltbommel. Zij is dan pas zesentwintig jaar. Over haar echtgenoot heb ik verder nog niets kunnen vinden, maar wel over haar in leven gebleven kinderen.
Allereerst: Sophia Paulowna Barbarijna Jacoba Groothoff.
Hoe zij na het overlijden van haar moeder haar jeugd heeft doorgebracht, is niet bekend. Er was niets te vinden over een tweede huwelijk van haar vader Frans Willem Groothoff. Wellicht hebben familieleden zich over de kinderen ontfermd; hun vader is koopman/wijnhandelaar en zal vermoedelijk nog al eens afwezig geweest zijn.
We vinden Sophia terug in Rotterdam Delfshaven; daar treedt zij op 7 oktober 1875 in het huwelijk met de weduwnaar Friedrich Heinrich August Ernst Holzschuher von Harrlach, geboren in 1825 in Soerabaya op Java.
De familie Holzschuher von Harrlach is één van de oudst bekende patriciersfamilie van de Rijksstad Neurenberg. Sophia mag nu barones voor haar naam zetten. Heinrich is al 50 jaar, als hij trouwt met de dan 23 jarige Sophia; er moet vlot getrouwd worden, want Sophia is al meer dan zes maanden zwanger.
De baby wordt 31 december 1875 geboren; een dochter, genaamd Leonora Sophia Kunegunda Sigismunda Holzschuher von Harrlach. In de krant staat haar verloving afgekondigd op 10 november 1897 met Jean Francoiş Mekren. Hun huwelijk kon ik niet vinden. Als haar moeder overlijdt, staat ze vermeldt als L. Loze- Holzschuher von Harrlach.
Op 4 juli 1880 komt weer een dochter ter wereld: Henriette Maria Caroline Frederike Sophia Sigismund Holzschuher von Harrlach. Zij is getrouwd met Eduard Karel Burger.
Ze heeft gewoond in Semarang en later op een suikerplantage, Nieuw Tersana genaamd. In Nederland heeft zij met haar man in Doorn gewoond, waar beiden zijn overleden. Eduard op 24 december 1946 en Henriëtte op 6 oktober 1974, 94 jaar oud. Zij liggen begraven op het kerkhof in Doorn.
Op 11 april 1882 komt er een stamhouder: August Friedrich Heinrich Ernst Sigismund Holzschuher von Harlach. Wat hij gedaan heeft en wanneer hij is overleden, weet ik niet, maar in 1930 wordt hij nog in een advertentie genoemd.
In 1885, op 27 juli wordt er een tweeling geboren; twee zoons. Zij heten Wilhelm Gottfried Johann Ludwig Sigismund en Arthur Leopold Maximiliam Edmund Sigismund Holzschuher von Harlach. Hun is geen lang leven beschoren, want op 3 september overlijdt Wilhelm, en broertje Arthur sterft op 2 november, ruim 3 maanden oud. De ouders vermelden het overlijden van de eerste van de tweeling in een advertentie.
Hoe is het verder is gegaan met Sophia Paulowna Barbarijna Jacoba?
Haar man is in Batavia overleden op 15 februari 1891. En Sophia gaat in Den Haag wonen, waar zij op Beeklaan 466 komt te overlijden op 11 december 1930. Ze wordt begraven op kerkhof Oud Eik en Duinen in Den Haag.
Dan nu Johann Lambertus Groothoff.
Hij is op dezelfde dag geboren als zijn nichtje Johanna Jenneke, namelijk op 23 mei 1853, ook in Zaltbommel. Van zijn jeugd is niets bekend. Wel weten we dat hij naar Indonesië is gegaan. Gezien de foto houdt hij van paardrijden, was hij opzichter misschien?
Hoewel niet getrouwd, krijgt hij in 1881 in Kota Radja een dochter bij Mina, een in-landse vrouw. De baby wordt Sophia Paulowna genoemd; de naam van oma Idema wordt in ere gehouden. Zij huwt op 5 april 1899 in Buitenzorg met Hendrik Nicolaas Balsem, een Oost-Indisch ambtenaar. Het echtpaar krijgt twee zonen; Johannes Lambertus in Soerabaja op 24 mei 1904 en Hendrik Sander Nicolaas op 22 december 1905. Johannes Lambertus overlijdt op 19 december 1960 in Den Haag.
Sophia en Hendrik gaan een jaar met verlof naar Nederland; Hendrik is ziek. Ze verblijven in Groningen, waarschijnlijk bij Hendriks moeder. Hendrik wordt niet beter, hij overlijdt daar op 13 juli 1909. Sophia hertrouwt op 20 november 1917 met Ludwig Tröger. Sophia overlijdt in 1967 in Den Haag. Vader Johann Lambertus blijft in Indonesië en is daar op 2 november 1900 gestorven.
Wat een advertentie in een krant al niet te weeg kan brengen!
Ineke Schout-de Waal
(Bronnen: Genlias, alle Groningers, digitaal archief Rotterdam, archief Bommelerwaard, www.roosjeroos.nl, KB historische kranten, Google afbeeldingen, Stichting Indische Families, Wikipedia, Geneagraphie.com)