DE VERHUIZING VAN TWEE GRAFSTENEN IN ADUARD
Ken je dat verhaal van die twee grafstenen die gingen verhuizen? Die gingen WEL. Het gaat om de grafstenen van Petrus Idema (Gr.IV-g) en zijn vrouw Aeffijn Popkes Beima. Die grafstenen lagen in de open lucht in een hoekje van de tuin bij de Abdijkerk in Aduard en verhuizen terug naar het interieur van de kerk, waar ze oorspronkelijk vandaan kwamen. ‘Onze cisterciënzer monnik’ Ies de Boer ziet daar hoogstpersoonlijk op toe. Een reconstructie in beeld.
De voorgeschiedenis
Tijdens de familiedag in Garnwerd in 2017 hebben we als onderdeel van het middagprogramma Aduard bezocht. Onze gids Ies de Boer heeft ons die middag ‘meegenomen’ in de geschiedenis van Aduard. Tot het einde van de 16e eeuw was het dorp één grote en levendige gemeenschap rondom een cisterciënzer klooster: de Sint Bernardusabdij. Onderdeel van dat klooster was de ziekenzaal. Na vernielingen door de Spanjaarden was die ziekenzaal het enige wat nog redelijk compleet overeind stond van het enorme kloostercomplex. Die ziekenzaal is de huidige Abdijkerk in Aduard. Wie wel eens l’Hôtel de Dieu heeft bezocht in Beaune, Frankrijk, ziet overeenkomsten. Ziekenzalen kenden in die tijd (rond 1500) kennelijk een bepaalde bouwstijl.
Plaats van handeling
Petrus was van 1659 tot zijn overlijden in 1693 predikant in de Abdijkerk. Dat staat wit op zwart lezen op het bord met ‘Lijst van Predikanten van deze kerk’ tegenover de kansel.
Na zijn overlijden is Petrus dus in het gangpad van de kerk begraven.
De tekst op zijn steen luidt: Petrus Idema predikant te Aduwert geboren den 14 Februarij 1633 gestorven den …..(23 October 1963) in het drie en dertigste jaar sijner bediening. Op 6 januari 1707 overleed zijn weduwe Aeffijn Beima ‘an het een en sevetighste jaar hares ouderdoms’, zoals op haar steen is te lezen. Zij werd naast haar man begraven in het gangpad van de kerk.
Zo’n driehonderd jaar hebben kerkgangers over deze stenen geschuifeld. Zo gek is het dus niet dat de tekst van de stenen bijna is weggesleten. Vooral de tekst op de steen van Petrus is niet meer goed leesbaar.
In 1968 werd de Abdijkerk verbouwd en zijn de grafstenen in de tuin terecht gekomen. Daar was nog wel een hoekje voor ze. Naar dat hoekje in de tuin werden de deelnemers aan de familiedag 2017 bij hun bezoek aan de Abdijkerk door hun gids meegenomen. Ies de Boer liet zien hoe hij de graven had schoongemaakt en geprobeerd had met kachelzwart de teksten weer leesbaar te krijgen.
Het plan
Zowel Ies de Boer als de familieleden vonden de plek en de staat van de grafstenen niet waardig aan predikant Petrus en zijn vrouw. Het plan ontstond om het kerkbestuur ervan te overtuigen dat deze stenen behoorden tot de historie van de kerk en dat zij daarom een plaatsje verdienden in het interieur van de Abdijkerk. Beschermd voor verder ‘aftakeling’ door weer en wind. Door de vorst is de steen van Petrus Idema al gebarsten en zijn de grafopschriften nog minder leesbaar geworden. Het kerkbestuur vond dit ook wel een goed idee, mits daar genoeg financiering voor kwam. Het bestuur van de familievereniging heeft toegezegd aan deze actie te willen meebetalen.
De uitvoering
Deze zomer heeft Ies de Boer de stenen laten ophalen door een plaatselijke steenhouwerij. De steen van Petrus in twee stukken, de steen van Aeffijn in z’n geheel.
De grafstenen worden nu professioneel opgeknapt. De steen van Petrus wordt weer tot één geheel gemaakt. En de teksten worden zo bewerkt dat zij weer leesbaar zijn. Gelukkig is de oorspronke-lijke tekst nog terug te vinden in het blauwe familieboek Idema. De steenhouwer heeft Ies de Boer toegezegd dat de grafstenen er weer piekfijn uit komen te zien. De steenhouwer verzint ook een professionele oplossing om de stenen rechtop in de kerk, waar-schijnlijk onder het predikantenbord, vast te zetten. Hij moet een steun of bevestiging bedenken, zodat ze niet omkiepen en alsnog in meerdere stukken kapotvallen.
Bij het ter perse gaan van deze kroniek staan de stenen nog bij de steenhouwerij.
Tot zover de stand van zaken…
De afloop
Het bestuur en de deelnemers aan de laatste familiedag hebben de hoop uitgesproken dat de grafstenen van Petrus Idema (Gr.IV-g) en zijn vrouw Aeffijn Popkes Beima in de toekomst weer in de kerk te zien zullen zijn en dat zij daar hun definitieve plek gevonden hebben. Het bestuur houdt u op de hoogte. Wordt vervolgd…
Hopelijk staan onder dit predikantenbord straks de stenen van Petrus en Aeffijn Idema.
Reconstructie door Liesbeth Idema, Bennekom aan de hand van foto’s van Ies de Boer, Aduard